Iran - 12 Yazd

Yezd’e girerken cok heycanliydim cunku, olen bedeniyle topragi kirletmek istemeyecek kadar ince bir dusuncenin (fazla ince bir dusunce gibi gozukse de) etkilerinin ve kalintilarinin daha fazlaca olduguna inandigimiz bir bolgeydi burasi. Ve tabi hayaller ve gercekler problemi yine bizi bekliyordu. Aksam uzeri vardigim yazd’de dogruca gittigim sessizlik kulelerini –dakhne- issiz bir yerde hayal etmistim oysa sehrin ortasindaydilar. Baska sebeplerle de yine bu dakhne ziyareti moral bozukluguyla sonuclandi. Kos kos parka gittim uyumak icin. Burada iranlilarla laflayip cay icmeye basladik, normalde gectigim yerlerde insanlar benden “yadigar” isterler bu sefer bir degisiklik oldu ve beluc genc anahtarliga takilacak buyuklukte bir ayakkabi yadigar verdi. Aksamin ilerleyen saatlerinde de, dayilardan bir tanesi cinayetten hapis yatip ciktiktan sonra eroini birakmasi onuruna kizilhacin kendisine hediye ettigi yuzugu vermek istedi. Dedim “olmaz cok fazla anisi var bunun sende” cunku yuzuk ona istirabla gecen yillara karsilik verilmis bir nisandi. ama o yine de vermek istedi. Ben de bir yandan gonulsuz bir yandan da onu kirmak istemeyisimdem dolayi kabul ettim. Tabi kafam da karisti. Cunku onlarla yolculuktan irandan’dan irandaki hayattan ve benzeri konulardan konusmustuk. Yani gonlumu almalarini icab ettirecek bir durum da yoktu. “yazd” bunlari “vererek” bir sey mi demek istemisti? Mesela yuzuk yakinda kismetim cikacagi, kucuk ayakkabi da torunlarimi pispislayacagim anlamina mi geliyordu?

Ertesi gun camasir yikayip, dus aldim. Pek gezesim de yoktu.

Yolda karsilastigim insanlar disarda uyudugumu ve uzun bir yolda oldugumu ogrenince, yemek isini nasil hallediyorsun nerde banyo yapiyorsun gibi sorular sorabiliyorlar. Yikanma mekanlarindan bir tanesi umumi tuvaletler :$, pek sicak bir dusunce olmasa da is goruyor ve olmedim. O halde ustune fazla dusunmemek lazim…

 Aksam kapanmak uzereyken ateskah’a gittim.

Dogal isik kaynagi olarak ates, zerdustler icin onemli bir yere sahip.

Kaba zerdust’un bir hintli ressam tarafindan yapilan temsili tasviri:

Ateskah disardan:

Yazd saat kulesi:

 Amir Chakhmagh camisi:

Yazd:

 Ertesi gun yine cok merak ettigim mekanlardan birisi olan Zurkhaneh’ye gittim:

Buralarda hem vucut hem ruh guclendiriliyor. Kokenleri Islam oncesi doneme uzansa da Islamin yayginlasmasiyla ona uyum saglamislar.

 Iran sehirlerinde ve koylerinde, Pasargard’dan, Galat’a, Abiyane’den Tahrana, en azindan benim gorduklerim bulunan karmasik su sisteminin en detaylilarindan birisi de Yazde bulunuyor. Yer alti sulari, kanat adi verilen bu konuda uzman iscilerin actigi tunellerden sehre getirilerek yer alti rezervuarlariyla birbirlerine baglaniyorlar. Kanat iscileri geleneksel olarak beyaz giyerlermis, hem karanlikta birbirlerini daha iyi secebilmek hem de bir cokme durumunda yer altinda olurlerseler, kefen olarak. Iste her turlu zorlugu asip, guncel bir kanat tuneli insaatini sizin icin goruntuledik:

Tabi orta genclik caglarinda turk televizyonlarinin gelmis gecmisleri arasinda en cok iz birakanini ziyadesiyle izlemis birisi olarak, hakkaten merak eden bir ses tonuyla ilk sorum su oldu dayi’ya:

“zor olmuyo mu?”

Sonra da

“neden beyaz degil?”

Ruzgar yakalayicilar:

Yakalanan ruzgar rezervuarin icindeki suyun ustunde sogur ve yuksek basinc yaratir, bu basincla da tunellerden gecerek evleri ve yiyecek muhafaza edilen odalari serinletir.

Yazd ve jawa:

Yazd’de bir gece de Imamzade’de uyudum, artik cadir da kurmuyorum, mati motorun yanina serip uzaniyorum ustune. Sabah yasli bir adam geldi yanima, basinda beyaz arkasi kuyruklu bir sarigi vardi, o da bir iran isi cg125 kopyasiyla gelmis buraya, heybesinden cikardigi ekmegi benimle paylasmak istedi.

Amcayla vedalasip kendi yollarimiza ayrildik. Sehri terk ederken uzaktan bu sefer merkezde olmayan kendi halindeki dakhne’yi fark ettim:

Dakhne’nin eteginde:

Yazd’e elveda: